روزنامه همشهری، چهارشنبه 7 شهریور ,1375 28 آگوست ,1996 سال چهارم , شماره 1054

نقش آلودگی محیط زیست در رواج فقر و شیوع دوباره بیماری های عفونی

در سال ,1993 یعنی آخرین سالی که برآوردهای مربوط به آن به طور
کامل موجود است, بیماری های عفونی عامل یک سوم کل مرگهای جهان بود.
یعنی از 51 میلیون مورد مرگ 16,4 میلیون آن ناشی از بیماری های عفونی
بود. برای مقایسه در همان سال 9,7 میلیون نفر در اثر بیماری قلبی و
6 میلیون نفر در اثر ابتلای به سرطان در گذشتند. بیش از 99 درصد
مرگهای ناشی از بیماری های عفونی در کشورهای جهان سوم روی می دهد و در
سال 1993 قریب 43 درصد کل مرگ و میر این کشورها (یعنی مرگ 16,3
میلیون نفر) ناشی از بیماری های عفونی بود. برعکس در کشورهای صنعتی
بیماری های عفونی تنها مسئول 1,2 درصد از کل مرگها می باشد (یعنی 135
هزار نفر).
بیماری های عفونی همچنین موجب می شوند میلیون ها نفر از مردم سراسر
جهان به بیماری های مزمن وناتوان کننده دچار شوند. مثلا درسال 1993
طبق برآوردها حدود 1,8 میلیارد مورد بیماری اسهال مشاهده شده که
بطور عمده در ناحیه شبه صحرایی آفریقا بوده است . سالانه بین 300 تا
500 میلیون نفر با مالاریا دست و پنجه نرم می کنند و بیش از 240
میلیون نفر به عفونت های حاد تنفسی و بخصوص ذات الریه مبتلا می شوند.
در سال 1993 حدودا 8,3 میلیون نفر به بیماری سل مبتلا شدند وقریب
3 میلیون نفر آنها بر اثراین عفونت تنفسی شدید جان خودرا از دست
دادند. پیش بینی شده که در خلال سالهای دهه ,90 چندان که تعداد
بیمارانی که بطور همزمان به بیماری ایدز نیز مبتلا می شوند و تعداد
انواع مقاوم به داروی بیماری سل افزایش می یابد, در مجموع 30 میلیون
نفر از مردم جهان جان خود را بر اثر این بیماری از دست خواهند
داد.
تعدادی از بیماری های عفونی که تصور می شد بخوبی مهار شده اند مانند
دیفتری, وبا و مالاریا در سالهای اخیر به علت افزایش فقر و شهرنشینی
و تضعیف برنامه های بهداشتی دوباره شیوع یافته اند. مثلا بیماری
دیفتری , که یک بیماری توام با گلو درد است و حدود 5 تا 10 درصد از
مبتلایان خود را می کشد, ابتدا در سال 1990 در روسیه ظاهر شد و از آن
زمان تاکنون در سراسر اتحاد شوروی سابق گسترش یافته است. تعداد
موارد دیفتری که در سال 1368 در کل جمهوری های تازه استقلال یافته 839
مورد بود تا سال 1994 به 47802 مورد رسید و سه چهارم مبتلایان به این
بیماری که معمولا اطفال را مبتلا می کند سنی بالای 15 سال داشتند.
بیماری وبا نیز رو به افزایش است . همه گیری وبا که در سال 1370 در
پرو آغاز شد از طریق آب و ماهی آلوده گسترش یافت و در سراسر آمریکای
لاتین 500 هزار نفر را مبتلا کرد که تنها 200 هزار مورد آن در پرو
اتفاق افتاد. این بیماری همچنین در رواندا و زئیر در میان پناهندگان
گسترش یافت و یک گونه خطرناک تر آن به سرعت در سراسر بنگلادش, چین و
هند و سایر بخشهای آسیا نفوذ کرده و هزاران نفر را به کام مرگ برده
است.
در بسیاری موارد شیوع بیماری های عفونی به تغییرات محیط زیست مربوط
هستند و یا در اثر این تغییرات ایجاد شده اند. تغییراتی که بشر در
محیط زیست ایجاد کرده مانند نابودی جنگلها, تغییرات ناشی از
کشاورزی, و حتی تغییرات الگوهای آب و هوایی موجب شده اند تعداد
بیشتری از مردم در معرض بیماری هایی قرار گیرند که در نبود این
تغییرات بیماری هایی نهفته می بودند و یا شدت محدودی داشتند. افرادی
که به محیط زیست های جدید وارد می شوند نیز در این زمینه نقش دارند و
به همین ترتیب افزایش جمعیت نیز در بروز این بیماری ها موثر است و
این عوامل بطریقی پیچیده بر یکدیگر تاثیر می گذارند و مسئله را تشدید
می کنند.
مثلا در آمریکای لاتین در دهه 80 به موازات گسترش شهرنشینی وفقر
تعداد موارد بیماری دانگ که به علت خونریزی, اسهال ,استفراغ و
استخوان درد شدیدی که ایجاد می کند به تب استخوان شکن معروف شده در
حال افزایش بوده است. قطع برنامه های مبارزه با پشه موجب افزایش این
حشره شده و در نتیجه میزان بروز بیماری دانگ را افزایش داده است. در
فاصله سال های 1956 و 1980 بطور متوسط در هر سال 29 هزار مورد جدید
از تب خونریزی دهنده دانگ که شدیدترین نوع آن است گزارش می شد. لکن
در فاصله سال های 1986 و 1990 تعداد این موارد 10 برابر شد و به بیش
از 260 هزار مورد در سال افزایش یافت .
ادامه دارد
منبع: signs vital .Platt, E Anne
ترجمه: دکتر حمید طراوتی