تاریخچه ایل قلخانی
موضوع : شهرشناسی | دالاهوشناسی

تاریخچه ایل قلخانی

علی قلخان و عالی قلخان دو نیای اولیه ایل بزرگ قلخانی هستند که اکنون به بهرامی و قلخانی معروفند. اینان از سرداران سپاه امپراطور صفویه و از شمشیر زنان رکاب نادرشاه افشار که در آن عصر سپه سالار لشکر ایران بوده‌اند.
این دو سردار که در واقعەی سال ۱۱۴۲ ە. ق شهر هرات شرکت داشته و شمشیر زنی و رشادتشان مورد توجه خان افشار قرار گرفته و پس از انتقام از افغانهای مهاجم (که ابدالیان ایرانی را قتل عام کرده بودن ) از نادرشاه خلعت نادری و نشان قهرمانی گرفته و به زادگاه خود جوی زر ایوان برمی‌گردند.
 


مهاجرت به دالاهو 
و به علت ظلم‌هایی که خان ملک ایوانی در حق ایل و تبارشان نموده بود بی درنگ وی را به قتل رسانیده و به همراه نزدیکان خود به دالاهو کوچ می‌کنند.
به سبب بینش باطنی پیر بزرگ یارسان، آقاسید درویش ازسادات بابا یادگاری، بی گناهی و آینده روشن آنان برای مردم گوران بیان می‌گردد. بدین سبب مورد استقبال سادات یارسان گوران از جمله آقاسید یعقوب قرار می‌گیرند.
اما بنا بر پیگیری‌های مکرر خوانین ایوان همیشه تحت تعقیب دولتمردان منطقه آن عصر می‌بودند، بدین سبب به بخش جنوبی دالاهو ( که در تصرف پاشایان باجلان بوده‌‌اند که از دولت عثمانی تبعیت می‌کردند ) کوچ کرده که طی دسیسه‌ای علی قلخان به اسارت باجلان‌ها در می آید.
 

شادروان بهرام سلطان اسپری،رئیس العشایر ایل قلخانی همراه باسایر بزرگان قلخانی

 

اتحاد با باجلان: 
تصمیم بر آن است که علی قلخان تحویل خان ایوان داده شود. خوشبختانه دلباختگی دختر میر اولای باجلان به علی قلخان سبب منصرف شدن میر اولا از تصمیمش میگردد.
و در نهایت علی قلخان با دختر پادشای باجلان ازدواج نموده و به میان گوران برمی‌گردد و بعلت عشقی که پیر یارسان در درون او افروخته بود نجات و رهایش را مدیون معجزات باطنی آن پیر بزرگوار یعنی آسید درویش دانسته و بدین سبب به او سر می‌سپارد و از این پس سید درویش بعنوان پیر علی قلخان معروف میگردد. ۲ سال بعد از این واقعه نادرشاه افشار برای سرکوب ایلات کورد که با سلاطین عثمانی بیعت نموده بودند به غرب ایران لشکر کشی می‌کند. بد خواهان، منطقه گوران را غیر دین و کافر به نادر معرفی کرده بودند و نادر تصمیم به سرکوب ساکنین دالاهو می‌گیرد.
دیدار با نادرشاه:
سرداران گوران از جمله محمد خان و احمد خان گوران و عالی قلخان و علی قلخان که بارها در رکاب نادر جان‌فشانی کرده بودند و مورد خلعت نادری قرار گرفته بودند جهت خنثی نمودن این توطئه به همراه آسید درویش در تنگ گول کرند به استقبال خان افشار می‌روند و نادر از دیدن آنان بسیار خوشحال می‌شود و سراغ یارسانیان را از آنان می‌گیرد.
این سرداران جان برکف خود را یارسانی معرفی می‌کنند و در جواب به وی می‌گویند خان، بدگویان ما را بد به شما معرفی کرده‌اند. نادر با آغوش باز آنان را می‌پذیرد و تصمیم به زیارت و دیدار اماکن مقدس یارسانی در بان زرده ی بابایادگار می‌گیرد.
و هر دو سردار خود یعنی علی قلخان و عالی قلخان را می‌بخشد و بعد از آن دیدار اجازه اسکان در دالاهو را به آنان می‌دهد.

خدمت در فوج گوران:
این دو سردار به کرار، سالها در فوج گوران، تنها فوج یارسان در آن زمان و در تحت ریاست محمد خان و احمد خان صادقانه خدمت میکنند و برای اولین بار در سال ۱۱۴۵ه.ق نخستین خانوارهای از خوانین ایل کنونی قلخانی در دالاهو اسکان می یابند که بعدها به دو دسته قلخانی تحت امر خوانین گوران و سیادت سادات حیدری، به سید درویشی معروف می‌گردند.

استقلال ایل قلخانی:
سالها ۲ ایل بزرگ قلخانی و بهرامی ۲ بخش از ۷ سلطنه گوران محسوب بوده‌اند و بعد از واقعه قلعه شویل از گوران بزرگ جدا گردیده و مستقل شده و کماکان با پیروی از کلام پیران حقیقت، دول دالان را مرکز واقعی اعتقادی خود دانسته و همیشه رهرو فرامین مسند نشینان تکیه حیدری بوده‌اند.

✍️پژوهشگر:  استاد نعمت زحمتکش

نظر شما