کیفیت پایین نفت عربستان در مقایسه با لیبی باعث شده است که این کشور نتواند خلا ناشی از کاهش صادرات این کشور را پر کند و بازار همچنان در انتظار افزایش قیمت ها است.
در چند ماه گذشته رویدادهای منطقه خاورمیانه و تحولات شمال آفریقا، تغییرات زیادی در نگرش های کشورهای عضو اوپک بر جای گذاشت به طوری که تاثیر نگرانی از سرایت ناآرامی های سیاسی به سایر کشورهای صادرکننده نفت و همچنین کاهش تولید نفت در لیبی در یکصد و پنجاه و نهمین اجلاس اوپک کاملا مشهود بود.
تولید نفت لیبی تحت تاثیر بحران سیاسی این کشور با کاهش قابل ملاحظه ای روبرو شده است. کارشناسان معتقدند که تاسیسات نفتی لیبی در چند ماه گذشته آسیب های جدی دیده است و با توجه به مرغوبیت نفت این کشور، خلا بزرگی در تامین میزان نفت کشورهای وارد کننده نفت به وجود آمده است.
کیفیت نفت تولیدی لیبی با توجه به کم سولفور یا شیرین بودن آن قابل مقایسه با سایر نفت های تولیدی حتی در عربستان سعودی و بقیه کشورها نیست و از این حیث حرف اول را در دنیای نفت می زند. هر چند عربستان سعودی در تلاش است با جبران کمبود نفت لیبی، کنترل عرضه و تقاضای بازار نفت را در دست داشته باشد، اما 'صداد الحسینی' معتقد است: 'عربستان سعودی، به عنوان بزرگ ترین صادر کننده نفت خام جهان، قادر به تولید کافی نفت خام کم سولفور مخلوط برای جبران کمبود عرضه نفت کم سولفور لیبی به پالایشگران اروپایی نیست. عربستان به مقدار کافی نفت خام سبک عربی برای تولید نفت خام کم سولفور یا شیرین و مشابه انواع نفت خام لیبی در اختیار ندارد'.
'علی النعیمی' وزیر نفت عربستان سعودی، در آغاز درگیری های شمال آفریقا خصوصا در لیبی اعلام کرده بود: 'برای جبران کمبود عرضه نفت لیبی، شرکت سعودی آرامکو تولید نفت خام سبک و شیرین را افزایش داده است'.
'صداد الحسینی' مسوول موسسه مشاوره انرژی 'الحسینی انرژی' هم در این زمینه گفته است: 'اگر چه میزان سولفور در نوع نفت خام مخلوط جدید عربستان پایین است، اما انواع نفت خام لیبی سولفور کمتری نسبت به این نوع نفت عربستان دارند و به نظر من سولفور در انواع نفت این کشور آفریقای شمالی 0.07 درصد است.
معادل نفت فوق سبک کم سولفور در بخش 'سنترال عربیا' با نام 'عرب اسپار لایت' موجود است، اما برای جبران کمبود عرضه نفت لیبی کافی نیست'.
عربستان سعودی از آغاز درگیری های داخلی در لیبی، به منظور جبران کاهش تولید و صادرات نفت این کشور تولید نفت خام خود را به 1 میلیون و 500 هزار بشکه افزایش داده است.
محمدعلی خطیبی نماینده ویژه ایران در اوپک معتقد است: از آنجا که بیشتر ظرفیت مازاد تولید نفت خام موجود در بازار ترش و سنگین است، افزودن نفت خام سبک و شیرین به بازارهای جهان آسان نیست. با توجه به کمبود عرضه نفت خام لیبی هم اکنون تقاضا برای نفت خام شیرین بیشتر است.
لیبی روزانه 1.8 میلیون بشکه نفت یعنی معادل 2 درصد کل تولید روزانه نفت در جهان تولید می کرد و عربستان هم 10 درصد نفت جهان را تولید می کند که معادل با تولید 4 میلیون بشکه در روز است. نفت تولیدی لیبی از نوع شیرین و سبک است که کیفیت بالایی دارد اما کیفیت نفت عربستان به خوبی نفت شمال آفریقا نیست. به همین دلیل است که جبران کمبود نفت لیبی از سوی عربستان هم نخواهد توانست به بازار نفت کمک زیادی کند. از همین رو است که موضوع کیفیت نفت در بازار های اروپایی با حساسیت بالایی پیگیری می شود.
بنا به گزارش سازمان اطلاعات انرژی آمریکا؛ بیش از 161 نوع نفت خام در دنیا وجود دارد. مانند خصوصیات داخلی، کیفیت و میزان نفوذ در بازارهای مصرف جهانی که با یکدیگر تفاوت دارند. اما مهمترین عامل تغییر قیمت یا برتری یکی بر دیگری کیفیت و نوع آن است.
تدابیر سنجش درجه بندی انواع گوناگون متعلق به 'انستیتو نفت آمریکا' می باشد که به طور اختصار به سیستم API موسوم است. براساس سیستم مزبور، برای هر نوع نفت یک درجه API منظور شده که این درجه وزن مخصوص نفت را به وزن مخصوص آب مرتبط می سازد.
درجه API نفت خام آفریقای شمالی بین 40 تا 45 درجه است.
چون نفت لیبی دارای 44 درجه API و حاوی حداقل 0.3 درصد گوگرد است. در صورتی که نفتی که در منطقه خلیج فارس تولید می گردد، شاخص سبکی آن به حدود 34 درجه بالغ می شود. در سازمان اوپک، تعیین میزان اختلاف بین قیمت ها بر پایه نفت مبنا انجام می گیرد و نفت مبنا عبارت از نفت سبک عربستان سعودی با 34 درجه API است که از بندر صادراتی راس التنوره حمل می گردد. قیمت نفت مبنا، توسط کنفرانس های اوپک تعیین می شود.
به دلیل بی کیفیت بودن نفت عربستان نسبت به نفت لیبی، این کشور علیرغم افزایش یک و نیم میلیون بشکه ای در تولید روزانه نتوانسته است مانع افزایش قیمت نفت که خواست کشورهای غربی است، شود. به همین دلیل این کشور و کشورهای غربی موجی از اعمال فشار بر اعضای اوپک را آغاز کرده اند.

منبع: / خبرگزاری / ایرنا ۱۳۹۰/۳/۲۳