ادیب دوم+ادیب ثانی

زندگی
«محمد تقی ادیب نیشابوری» (دوم) متخلص به «راموز» در خیرآباد از قرای بلوک عشق آباد نیشابور در 1310 هجری قمری چشم به جهان گشود. نام مادرش فاطمه و پدرش اسدالله بود. اسدالله که از دانش و فطانت بی بهره نبود، علاوه بر خیاطی که پیشه او بود مکتب داری هم می کرد و به کودکان قرآن می آموخت.
پدر که محمد تقی را مستعد فراگیری علوم می بیند در 18 سالگی برای کسب علم به مشهد مقدس می فرستد و او سه سال در خدمت دایی بزرگوارش مرحوم شیخ محمد کدکنی (در گذشته 1357 هـ.ق) که از بزرگان علما بود با جدیت به کسب علم پرداخت. از اواخر سال1333 هـ.ق در محضر درس استاد یگانه ادبیات و بلاغت اسلامی آن زمان در حوزه خراسان ـ یعنی میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری معروف به ادیب اول (درگذشته 1344 هـ.ق)ـ حاضر شد و بعد از آزمون ورودی که به صورت شفاهی صورت می گرفت مورد توجه و عنایت خاص ایشان قرار گرفت به طوری که خود در 25 سالگی صاحب حوزه تدریس گردید.
رشته هایی از علوم که استاد در آن تبحر و یا آگاهی مکفی داشت عبارتند از: ادبیات عرب و فارسی، منطق، فلسفه، ریاضیات، اصول، فقه، رجال، حدیث، تفسیر، طب قدیم، نجوم و غرائب. اما ادبیات عرب وجه غالب تدریس ایشان بود و متون مختلفی را حدود 60 سال به صورتی کم مانند تدریس نمودند، از جلمه: شرح سیوطی، مغنی، شرح مطول، شرح نظام، حاشیه ملا عبدالله، معالم و مقامات حریری.
حوزه های تدریس ایشان متفاوت بود: مسجد ترکها، جامع گوهرشاد، مدرسه های سلیمان خان، میرزا جعفر و خیرات خان، آرامگاه شیخ بهایی و در واپسین سالهای عمر در منزل مسکونی خود واقع در محله عیدگاه مشهد.

ویژگیهای اخلاقی
خصوصیات ادیب دوم خود کتابی دیگر است، چشمان نافذ و قیافه جدی، محبت پدرانه، تواضع و بی آلایشی، اخلاص در ارادت به ائمه هدی و اولیاء الله و عشق به اعتلای وطن و … از او چیز دیگری ساخته بود. حافظه ای قوی به وسعت مطالعات تمام عمر و تسلط عجیب بر این حافظه نیز از دیگر خوصیاتش بود.
«دارای روحیات کم نظیری بودند: قناعت، مناعت طبع و استغنا از خلق و در اوایل امر رها کردن موقعیتها و پستهای پول خیز و عمر را در بست و با اخلاص تمام در خدمت دین گذاشتن»
از دریافت وجوهات شرعیه برای گذران زندگی خودداری می کرد و امرار معاش با دریافت حق التدریس اندکی بود که از طلاب می گرفت و چون از سال 1341 به عنوان مدرس آستان قدس رضوی مشغول خدمت گردید دیگر حق التدریس مرسوم را از شاگردان نگرفت.
مردمی زیست و شیفته هیچ جاه و مقامی نگشت؛ زمانی به یکی از کارمندان دولت گفته بود «این میزها مانند زنان روسپی اند، هر روز دست کسی هستند، فریفته آنها نشوید».

آثار:
مکتوبات استاد اعم از نظم و نثر قبل از سال 1365 هـ.ق تالیف شده و آنچه باقی مانده بر دو دسته است:

الف ـ نظم:
به غیر از دیوان اشعار که چهار هزار بیت است، منظومه هایی عرفانی از ایشان به یادگار مانده که عبارتند از:
1ـ آیین نامه
2ـ آسایش نامه
3ـ حدیث جان و جانان
4ـ ستایش نامه
5ـ طریقت نامه
6ـ فیروزی جاوید
7ـ گوهر تابنده
8ـ مجمع راز و منبع نیاز
9ـ یعقوبیه

ب ـ نثر:
1ـ تاریخ ادبیات عرب
2ـ تاریخ ادبیات ایران (تا حکیم ناصرخسرو)
3ـ تابش جان و بینش روان (در حکمت الهی)
4ـ البدایه و النهایه (در حکمت)
5ـ گوهرنامه و رساله قافیه
6ـ آرایش سخن (در علم بدیع)

از تالیفات استاد مجموعه ای شامل تاریخ ادبیات عرب،رساله قافیه، آرایش سخن و چند قصیده و غزل به نام « گوهر دانش » در 1337 ش به چاپ رسیده است.

وفات:
در زمستان سال 1347 ش. هنگام رفتن به مدرس به زمین خورده دچار شکستگی پا شدند و همین حادثه موجب شد که خانه نشین شده و بالاخره در 21 آذرماه 1355 ش (بیستم ذی الحجه 1396 هـ.ق) به رفیق اعلی پیوست و به همت بعضی از شاگردانش در ایوان آخرین غرفه جنوب غربی صحن عتیق (انقلاب) رضوی به خاک سپرده شد:
کتابخانه شخصی استاد بنا به سفارش خودشان به آستان قدس رضوی اهدا گردید.

منابع:
1. کتاب منتخب اشعار ادیب نیشابوری/ به اهتمام فرزندان، چاپ اول ـ بهار 1380
2. http://abarshahr.blogfa.com/post-41.aspx