مرگ، پایان حرکت نفس در دنیا و انتقال آن به عالم آخرت
ملاصدرا معتقد است که مرگ، پایان حرکت نفس در دنیا و انتقال آن به عالم آخرت است. از نظر او، انسان، حیوان ناطق میرنده است و نفس او، که جوهری مجرد و غیرمادی است، پس از مرگ از بدن جدا می‌شود و به عالم آخرت منتقل می‌گردد.
ملاصدرا با این دیدگاه که مرگ، پایان وجود انسان است، مخالف است. او معتقد است که مرگ، پایان وجود جسمانی انسان است، اما وجود نفس انسان پس از مرگ ادامه می‌یابد.
نفس، جوهری مجرد و غیرمادی است که پس از مرگ از بدن جدا می‌شود
ملاصدرا معتقد است که نفس، جوهری مجرد و غیرمادی است. از نظر او، نفس، حقیقتی مستقل از بدن است و وجود آن به وجود بدن وابسته نیست.
ملاصدرا برای اثبات این ادعا، به استدلال‌های مختلفی استناد می‌کند. یکی از این استدلال‌ها این است که نفس، ادراکات و عواطفی دارد که در بدن وجود ندارند. برای مثال، نفس می‌تواند به گذشته و آینده فکر کند و یا عواطفی مانند عشق و نفرت را تجربه کند. این امور نشان می‌دهد که نفس، جوهری مجرد و غیرمادی است.
حرکت نفس در دنیا، یک حرکت جوهری تدریجی و سیر تکوینی است
ملاصدرا معتقد است که نفس در یک حرکت جوهری تدریجی و سیر تکوینی، برای انتقال از دنیا به آخرت، تمامی مراحل وجودی‌اش را طی می‌کند. این حرکت از عالم عقل آغاز می‌شود و پس از طی مراحل مختلف، در عالم مثال به مرتبه‌ای می‌رسد که قابلیت تجرد و انتقال به عالم آخرت را پیدا می‌کند.
ملاصدرا معتقد است که نفس در دنیا، در معرض تأثیر و تأثر از عالم مادی است. این تأثیر و تأثر، باعث می‌شود که نفس در مسیر کمال خود قرار گیرد و به تدریج به مرتبه‌ای از تجرد برسد که قابلیت انتقال به عالم آخرت را پیدا کند.
مرگ طبیعی، پایان طبیعی حرکت نفس در دنیا است
ملاصدرا معتقد است که مرگ طبیعی، پایان طبیعی حرکت نفس در دنیا است. از نظر او، زمانی مرگ طبیعی رخ می‌دهد که نفس به مرتبه‌ای از تجرد رسیده باشد که دیگر نیازی به بدن ندارد.
ملاصدرا معتقد است که مرگ طبیعی، نشانه‌ای از کمال نفس است. او می‌گوید که نفسی که به مرتبه‌ای از تجرد رسیده باشد، دیگر نیازی به بدن مادی ندارد و می‌تواند به عالمی که شایسته اوست منتقل شود.
مرگ اخترامی، مرگی بر اساس انتخاب و اراده نفس است
ملاصدرا معتقد است که مرگ اخترامی، مرگی بر اساس انتخاب و اراده نفس است. از نظر او، زمانی مرگ اخترامی رخ می‌دهد که نفس به دلایلی، مانند ترک دنیا و رسیدن به کمال، تصمیم به ترک بدن بگیرد.
ملاصدرا معتقد است که مرگ اخترامی، نشانه‌ای از قدرت و اختیار نفس است. او می‌گوید که نفسی که به مرتبه‌ای از کمال رسیده باشد، می‌تواند بر بدن خود غلبه کند و مرگ خود را انتخاب کند.
پس از مرگ، نفس در عالم برزخ به حیات خود ادامه می‌دهد
ملاصدرا معتقد است که پس از مرگ، نفس در عالم برزخ به حیات خود ادامه می‌دهد. در عالم برزخ، نفس به حساب اعمال خود رسیدگی می‌شود و برای روز قیامت آماده می‌گردد.
ملاصدرا معتقد است که عالم برزخ، عالمی است که در آن، بین اعمال نیک و بد انسان‌ها جدایی می‌افتد. در این عالم، انسان‌ها به اعمال خود پاداش یا کیفر می‌بینند.
ملاصدرا معتقد است که عالم برزخ، مقدمه‌ای برای عالم قیامت است. او می‌گوید که انسان‌ها در عالم برزخ برای زندگی در عالم قیامت آماده می‌شوند.
نتیجه
مرگ از منظر ملاصدرا، پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که ابعاد مختلف فلسفی، عرفانی و اخلاقی دارد. این دیدگاه، که مبتنی بر تعالیم اسلامی است، به انسان کمک می‌کند تا با مرگ به عنوان یک پدیده طبیعی و ضروری مواجه شود و از آن نهراسد.