تحلیل محتوای پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی در رشته مددکاری اجتماعی، دریچه‌ای به سوی گرایش‌های موضوعی و روش‌شناسی غالب در این حوزه علمی-کاربردی می‌گشاید. این امر، شناختی عمیق‌تر از دغدغه‌ها، نیازها و چالش‌های پیش روی مددکاران اجتماعی و همچنین رویکردهای غالب در انجام پژوهش‌های علمی در این رشته را به ارمغان می‌آورد.
مروری بر یافته‌های مطالعات پیشین:

گرایش‌های موضوعی:

مسائل زنان: این حوزه با سهمی در حدود 12.9%، یکی از پرتکرارترین موضوعات در پایان‌نامه‌ها بوده است. 
مددکاری در شرایط کاری: با سهمی حدود 11.6%، به بررسی چالش‌ها و راهکارهای مددکاری در محیط‌های کاری مختلف می‌پردازد.
نوجوانان: با سهمی حدود 10.3%، به مسائل و آسیب‌های مرتبط با این گروه سنی می‌پردازد.
اعتیاد: با سهمی حدود 9.1%، به بررسی ابعاد مختلف این معضل اجتماعی و راهکارهای مددکاری در این زمینه می‌پردازد.
سایر موضوعات: شامل آسیب‌های اجتماعی، خانواده، سالمندان، معلولیت، سلامت روان و ...

روش‌شناسی:

روش‌های پیمایشی: با سهمی حدود 60%، پرکاربردترین روش تحقیق در پایان‌نامه‌ها بوده‌اند.
روش‌های علی-مقایسه‌ای: با سهمی حدود 29%، در رتبه دوم قرار دارند.
روش‌های آزمایشی و شبه‌آزمایشی، کیفی و ترکیبی: سهم کمتری در مقایسه با روش‌های پیمایشی و علی-مقایسه‌ای داشته‌اند.

نکات قابل توجه:

تمرکز بر توصیف و تحلیل:
بسیاری از پایان‌نامه‌ها صرفاً به توصیف و تحلیل شرایط و مشکلات موجود می‌پردازند.
بررسی‌های مداخله‌محور و مبتنی بر شواهد که به ارائه راهکارهای عملی و اثربخش منجر می‌شوند، سهم کمتری دارند.

نیاز به تعهد بیشتر به اقدام مبتنی بر شواهد:

یافته‌ها نشان‌دهنده تعهد کم‌رنگ حرفه مددکاری اجتماعی به مبتنی کردن اقدامات بر مبنای پژوهش و ارائه مداخلات معتبر است.

نقاط قوت:

همگامی گرایش‌های موضوعی پایان‌نامه‌ها با مسائل و چالش‌های مهم جامعه
توجه به موضوعات متنوع در حوزه مددکاری اجتماعی

نقاط ضعف:

کمبود بررسی‌های مداخله‌محور و مبتنی بر شواهد
تمرکز بیش از حد بر روش‌های پیمایشی و علی-مقایسه‌ای

راهکارها:

تشویق و حمایت از انجام پژوهش‌های مداخله‌محور و کاربردی
ارتقای دانش و مهارت‌های روش‌شناسی در بین مددکاران اجتماعی
ترویج فرهنگ استفاده از شواهد علمی در مددکاری

نتیجه‌گیری:
تحلیل محتوای پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مددکاری اجتماعی، تصویری از گرایش‌های موضوعی و روش‌شناسی غالب در این رشته ارائه می‌دهد. با وجود نقاط قوتی همچون همگامی با مسائل جامعه، نیاز به توجه بیشتر به انجام پژوهش‌های مداخله‌محور و مبتنی بر شواهد، به منظور ارتقای اثربخشی مداخلات مددکاران اجتماعی احساس می‌شود.
منابع:

تحلیل محتوای پایان نامه های تحصیلات تکمیلی مددکاری اجتماعی. (1393). فصلنامه علمی-پژوهشی مددکاری اجتماعی، 1(1)، 5-20.
تحلیل محتوای پایان نامه های تحصیلات تکمیلی مددکاری اجتماعی در ایران (1370 تا 1385). (1389). نشریه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 54(20)، 51-72.

نکته: این فقط یک خلاصه‌