پیشنهاده کارشناسی ارشد 1399
پدیدآور: ثریا سادات رضوی مجد
استاد راهنما: آزاده پشوتنی زاده
دانشگاه خاتم، دانشکده هنر و معماری
چکیده

از گذشته‌های دور هر ملتی فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود را داشته و برخی از آن باورها تا به امروز پا بر جا مانده‌اند. در ایران‌باستان مردم روزهای خاصی از سال را به جشن و سرور می‌پرداختند (شهریاری، 1395: 2). به عبارت دیگر یکی از مظاهر تمدن نزد هر ملتی، جشن‌هاست. ایرانیان در دوران باستان، جشن‌های دینی متعددی داشتند. با فراگیری اسلام در میان ایرانیان، برخی از جشن‌های گذشته فراموش شد و بعضی به حیات خود ادامه داد. عباسیان که به شدت متأثر از فرهنگ ایرانی بودند در کنار اعیاد اسلامی به جشن‌های گذشته ایرانیان مانند مهرگان و نوروز نیز توجه داشتند. تأثیر خلافت عباسی از آداب الملوک ایرانی و نفوذ خاندان‌های معروف ایرانی چون آل برمک نیز در اهمیت یافتن این جشن‌ها سهم زیادی داشت (خاکرند و زردشت، 1390: 35).در ایران، هم زمان با برپایی عیدهای مذهبی و اسلامی هم چون (غدیر، فطر و قربان) توجّه فراوانی به عیدها و جشن‌های ملّی و باستانی وجود دارد. که البتّه میزان آشنایی و توجّه به هر کدام از آنها در مناطق مختلف ایران متفاوت است (ولایتی، 1396: 148). گروهی از جشن‌های ایرانی جشن‌های آتش بودند چراکه آتش در بین‌اقوام آریایی مورد احترام و مقدس بوده است(شهریاری، 1395: 2). در این میان، استان سیستان و بلوچستان نیز که دومین استان بزرگ کشور از نظر مساحت است و اکنون از زاهدان تا چابهار را در برمی‌گیرد و همسایه افغانستان است. این همسایگی سبب شده تا فرهنگ و آداب و رسوم آن نیز متفاوت با دیگر نقاط ایران باشد. از سوی دیگر منطقه آذربایجان نیز با وجود سه استان اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی تفاوت قومی و فرهنگی زیادی با منطقه سیستان دارد. بسیاری از فرهنگ‌ها و آیین‌ها که امروزه بخشی جدانشدنی از فرهنگ ایرانی هستند درگذشته‌های دور از راه جاده ابریشم و گذرگاه منطقه مرکزی آذربایجان وارد فلات ایران شده بودند. درواقع منطقه آذربایجان از دیرباز دروازه ورود مقولات جهانی به ایران‌زمین بوده است. گرچه به نظر می رسد طرز برگزاری جشن‌های ملی و باستانی مثل جشن آتش مانند چهارشنبه سوری در تمامی سرزمین ایران اجرا می‌شود اما به نظر می‌رسد تفاوت‌هایی در نحوه اجرا و پایبندی به سنن مربوط به جشن‌ها بر اساس مناطق مختلف سیستان و آذربایجان متفاوت باشد.