پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1393
موضوع: ادبیات نمایشی
پدیدآور: ایوب محبی 
استاد راهنما: لطیفه سلامت
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری
چکیده

تئاتر محیطی یکی از اشکال تئاتر غیرسنتی است که از سال 1968 تاکنون دستخوش تحولات و پیشرفت‌های شایان توجهی شده است. این نظریه اجراییِ ریچارد شکنر، به دلیل توجه و رویکرد خاصی که به تماشاگر دارد مورد توجه گروه‌های تجربه‌گرای تئاتری قرار گرفته است. تماشاگر رکنی اساسی برای وقوع یک رویداد نمایشی به حساب می‌آید، بنابراین نحوه تعامل با او در شیوه اجرایی نقش موثری در موفقیت یا عدم موفقیت اجرا دارد. علاوه بر این در تئاتر محیطی تماشاگر در اجرا مشارکت می‌کند و به این ترتیب به شکلی بی‌واسطه در معرض دگرگونی قرار می‌گیرد. همچنین مانند هر اثر (متن) دیگر، تماشاگر به مثابه خواننده اثر در جایگاه مخاطب از متن برداشت می‌کند و در این رهگذر با توجه به خصوصیات عمومی و خصوصی خود دریافت ویژه و بعضا منحصر به فردی از اثر ارائه شده به دست می‌آورد. شناسایی هر چه بهتر خصوصیات تماشاگر و توجه به این شناخته‌ها در روند اجرا از اهمیت بالایی برخوردار است. امروزه تئاتر معاصر جهان از بازتاب‌های اجتماعی خالی نیست و چه بسا هر چه بیشتر سعی در نمایش دغدغه‌های انسان معاصر دارد. انسانی که غرق در شتابزدگی دنیای مدرن پیرامون، به تئاتر رو می‌آورد تا فرصتی برای بیان خویش بیابد. از این رو کارگردانان جریان‌های نوین تئاتری در قرن اخیر گرایش بیشتری به مخاطب و قرار دادن او در مقام بازیگر در موجهه مستقیم با نمایش پیدا کرده‌اند. سبک‌هایی چون تئاتر زنده، تئاتر آزاد، تئاتر مردم ستمدیده و تئاتر محیطی از این دست هستند. ریچارد شکنر نظریه پرداز و کارگردان تئاتر محیطی، توجه خاصی به مخاطب نشان می‌دهد تا جایی که در برخی اجراهای او مخاطب می‌تواند سرنوشت اجرا را تعیین کند.