پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1389
موضوع: معارف اسلامی
پدیدآور: مختار گنجی
استاد راهنما: علی مطوری 
استاد مشاور: سیدیوسف محفوظی موسوی
دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی
چکیده

کلمه ی« لَیْل» به معنای شب بیش از نود بار در قرآن کریم آمده است . امّا با احتساب دیگر لغاتی که معنای شب را می‌رساند ، این رقم به بیش از صد می رسد . در قرآن کریم ، در ارتباط با شب بیشترین توجّه به موضوعاتی مانند 1- اوقات ذکر خداوند در شب 2- سوگندهای خداوند به شب 3- شب ها و روزهای عذاب 4- شب ، آیت وجود خداوند ، شده است . خداوند توجّه خاصّی به نماز شب و تلاوت قرآن در دل شب دارند .خداوند در قرآن مجید خطاب به پیامبر اکرم (ص) می فرمایند : « پاسی از شب را بیدار باش و به نافله بپرداز .» (مزّمّل / 2) به همین خاطر پیامبر (ص) آن قدر به این امر می‌پرداخت که پاهایش تاول زده بود . این امر در آغاز امری واجب بود ، سپس بر امّت مستحب گردید . امّا بر پیامبر اکرم (ص) ، واجب ماند . خداوند در موارد فراوانی برای تأکید بر گفتارش نسبت به شب سوگند یاد نموده .نکته ی دیگر این که شب در قرآن کریم به عنوان یکی از بزرگ ترین آیات وجود خداوند آمده و از بندگان خواسته شده تا با تدبّر در آن پی به وجود خداوند یکتا برده و در برابر امر او سر تسلیم فرود آورند ، هر چند که مردم با عادی شدن آمد و رفت شب و روز برایشان به آن توجّهی نمی کنند . یکی دیگر از نشانه های قدرت خداوند در شب آرامشی است که در خواب شب وجود دارد و هرگز با خواب روز جبران نمی گردد و صدماتی که بدن از بی خوابی شب می بیند جز با خواب شبانه ترمیم نمی‌پذیرد . جایی دیگر به میراندن در شب و زنده کردن در صبح اشاره می نماید ، این نکته کمال عجز انسان را می‌رساند زیرا او هرگز قادر بر دفع خواب از خود برای همیشه نیست . در عالم ، شب های خاصّی مانند شب قدر و شب معراج و000 وجود دارند که دارای ارزشی والاترند ؛ زیرا خداوند درقرآن کریم در میان این همه شب تنها به آن‌ها اشاره نموده است . خداوند در انذار بندگان نافرمانش ، شب های عذاب اقوام گذشته را یادآور می شود و به آن ها متذکّرمی گردد که در عبور شبانه روزیتان بر خرابه های آنان عبرت بگیرید و راه هدایت را برگزینید . در مقابل این افراد انسان هایی دیگر (پیامبران) را مثال می آورد که جان خود را در راه خدا به خطر می انداختند .