عراق عجم نامی تاریخی برای ناحیه‌ای در مرکز ایران است که از غرب به کوه‌های زاگرس، از شرق به کویر و از شمال به کوه‌های البرز محدود می‌شود. این سرزمین کهن، در طول تاریخ شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده و از نظر فرهنگی و سیاسی نقشی مهم در هویت ایران ایفا کرده است.

شهرهای مهم:

اصفهان، شهر ری، یزد، نائین، اراک، قزوین و قم از جمله شهرهای عمده عراق عجم بوده‌اند. هر کدام از این شهرها در دوره‌های مختلف، مرکزیت و شکوه و جلال خاصی داشته‌اند و به لحاظ علمی، هنری و فرهنگی سهم بسزایی در تاریخ ایران داشته‌اند.

سبک عراقی در شعر فارسی:

سبک عراقی یکی از مهم‌ترین سبک‌های شعر فارسی است که در قرن هفتم هجری در عراق عجم شکل گرفت. این سبک با نام شاعرانی مانند سعدی، حافظ و مولانا گره خورده است و به خاطر لحن شیرین، مضامین عارفانه و استفاده از صنایع ادبی مشهور است.

نام‌های دیگر:

در طول تاریخ، نام‌های مختلفی برای عراق عجم به کار رفته است. از جمله این نام‌ها می‌توان به ایراکستان، اراک و جبال اشاره کرد.

ریشه نام:

برخی معتقدند که نام عراق عجم از "ایراکستان" گرفته شده که نامی باستانی برای منطقه بین‌النهرین بوده است. عجم به معنی غیر عرب است و به این ترتیب، عراق عجم به سرزمین ایرانی‌نشین بین‌النهرین اطلاق می‌شده است.

نقش قوم ماد:

هنگامی که اقوام آریایی از شمال به ایران مهاجرت کردند، قوم ماد در غرب ایران ساکن شد. این قوم پادشاهی ماد را بنیان نهاد که شامل نواحی اراک، ری و اصفهان امروزی می‌شد. به این منطقه بعدها ایالت کوهستانی یا جبال و پس از آن عراق عجم گفته شد.

عراق عجم در گذر زمان:

عراق عجم در طول تاریخ شاهد حکومت‌های مختلف از جمله مادها، هخامنشیان، ساسانیان، اعراب، مغولان و صفویان بوده است. هر کدام از این حکومت‌ها بر فرهنگ و معماری این سرزمین اثر گذاشته‌اند و آثار تاریخی متعددی از آنها به جا مانده است.

امروزه:

امروزه عراق عجم به عنوان بخشی از ایران مرکزی شناخته می‌شود و همچنان از نظر فرهنگی و تاریخی از اهمیت زیادی برخوردار است. این سرزمین با داشتن جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوان، مقصدی جذاب برای گردشگران است.

نکات تکمیلی:

• عراق عجم به لحاظ کشاورزی نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.
• این سرزمین در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و از نظر تجاری نیز حائز اهمیت بوده است.
• مشاهیر متعددی در زمینه‌های مختلف علمی، ادبی و هنری از عراق عجم برخاسته‌اند.