حمید رستمی

فیلم “ائو” از یک نظرگاه جوابیه ای ست بر فیلم “خانه پدری” ساخته “کیانوش عیاری” که چگونگی ارتباطات در دنیای سنتی دهه‌های پیش ایران را روایت می‌کرد و با نشان دادن بی پروایانه صحنه “دختر کشی” جامعهء مردسالار سنتی را به چالش کشیده بود و حالا در فیلم ائو اصغر یوسفی‌نژاد عکس این مسیر را می پیماید و پدرکشی و نقد از روابط ناسالم و پیچیده و غیر اخلاقی دنیای مدرن را به عنوان نکات برجسته فیلمنامه خویش به مخاطب ارائه می دهد.
ائو یا خانه که نمادی از یک جامعه بی زمان و بی مکان است در حاشیه آماده شدن برای مراسم خاکسپاری پدر -به عنوان نماد دوران سپری شده- افرادی را در خانه متوفی جمع کرده که علیرغم داشتن نسبت نزدیک با متوفی هر کسی به دنبال حل کردن مشکلات خویش است و به قضیه مرگ به عنوان باز کننده گرهی از زندگی پر درد سرش می نگرد.
چه دختری که بعد از ۶ سال قطع رابطه به خانه پدری بازگشته تا از اجاره‌نشینی خلاص شود ،چه همسایگانی که قصد فروش خانه های شان به شهرداری جهت تعریض خیابان را دارند و چه نماینده دانشگاه که به دنبال بردن جسد به اتاق تشریح برای دانشجویان رشته پزشکی ست و یا حتی پلیسی که قرار است نظم و امنیت را برقرار کند و در حین دعوا و مرافعه در پی ارتباط برقرار کردن با دخترکی جوان است و شماره می دهد.
از نگاه یوسفی نژاد روابط بی قید و بند دنیای مدرنیته نتیجه ای به جز پدرکشی و قطع ارتباط کامل نسلها ندارد و در حالیکه قبل تر از آن برادرکشی و نادیده گرفته شدن عشق و علاقه اطرافیان و طرد فرزند و همه و همه مقدمه ایست برای نشان دادن این اتفاق بزرگ. انگار همه این آدم ها با رنگ ها و اسامی مختلف یک روح اند در چندین کالبد و جمع شده اند برای برگزاری مراسم تدفین اخلاقیات جامعه!
فیلم یوسفی نژاد بشدت تلخ است و لحظات خنده‌داری هم که دارد در بطن خود دردآور و تکان دهنده است هرچند کارگردان به زعم خویش با گنجاندن آن صحنه ها سعی در گرفتن زهر فیلم داشته ولی خود آن صحنه ها و شوخی هایی که با موقعیت دردناک می کند در ایجاد تنفر مخاطب از آدم ها بشدت موثر است.
فیلم در حالی به عنوان اولین فیلم کاملا ترکی در سینمای ایران مطرح شده که به غیر از زبان فیلم ارتباط چندانی به آذربایجان ندارد و داستان می‌تواند در هر جای ایران و جهان رخ دهد و این هوش و ذکاوت یوسفی نژاد را نشان می دهد که برای نخستین فیلمش از زادگاهش به عنوان لوکیشن قصه استفاده کرده و در نگاه اول جسارتی بزرگ به خرج می‌دهد و با بیرون بردن قصه از تهران و آپارتمان های قوطی کبریتی و ترافیک و هوای آلوده اش اتمسفری جدید برای مخاطبان حرفه ای سینمای ایران خلق می کند و در کنار آن برگ برنده بعدیش را در گزینش بازیگران رو می کند و بدون استفاده از ستاره های سینمای ایران فیلمی بلند را روانه پرده می کند. در حالیکه تیم بازیگری اش همه محلی و بدون سابقه خاص سینمایی اند اما آنچنان یکدست و در استانداردی بالا و قابل قبول به ارائه نقش می‌پردازند که به راحتی می‌توانند تماشاگر را تا انتهای فیلم با خود همراه سازند تا جایی که جای خالی بازیگران معروف به هیچ عنوان حس نشود.
بازی یکدست و واقع‌گرایانه تیم بازیگری و در راس آنها رامین ریاضی و محدثه حیرت آن چنان گیراست که تصور هرگونه جایگزینی در موردشان را منتفی می کند.
فیلمنامه به عنوان نخستین سناریو به زبان ترکی در بخش دیالوگ نویسی- به جز استثنائاتی- قوی عمل کرده و فاصله چندانی با فیلمنامه های موفق رایج این سالهای سینمای ایران ندارد.هرچند در بخش قصه پردازی فیلمنامه دارای چند حفره اساسی ست از جمله چگونگی رفت و آمدها و سرزدن های شبانه و دزدکی سایه و شوهرش به خانه پدری بدون در نظر گرفتن حضور شبانه‌روزی مجید و فقدان انگیزه های قوی برای آن وصیت نامه خلاف عرف و حتی قصه عشق مجید که چندان قابل باور از کار درنیامده است .
در کل فیلم ائو خارج از محتوای شدیدا منفی و اغراق آمیزش در زیر سوال بردن دنیای حاضر، تجربه‌ای درخشان و منحصر بفرد در سینمای ایران محسوب شده و اصغر یوسفی‌نژاد را به عنوان استعدادی جدید در بخش کارگردانی به سینمای ایران معرفی می‌کند که توانسته از پس مشکلات و سختی های ریز و درشت فیلم اولی که در شهرستان تولید شده وخارج از جریان غالب سینمای ایران است برآمده و نوید روزهای بهتری برای آینده می دهد!