موضوع : دانشنامه | ب

اِولین باغچه‌بان

اِولین باغچه‌بان (به ترکی استانبولی: Evlin Bahceban) (زادهٔ ۱۳۰۷ در ترکیه - درگذشتهٔ ۹ آبان ۱۳۸۹ در ترکیه)، موسیقی‌دان، از بنیان‌گذاران اپرای تهران و از پیشگامان هنر آواز دسته‌جمعی (گروه کُر) در ایران و استاد پیانو بود.
وی در مرسین ترکیه از مادری فرانسوی و پدری ترک متولد شد. پانزده ساله بود که به کنسرواتوار دولتی آنکارا رفت و دورهٔ پیانو و آواز را در آن جا با درجهٔ ممتاز به پایان رساند. اِولین در کنسرتوار آنکارا با ثمین باغچه‌بان آهنگساز ایرانی آشنا شد و این آشنایی به ازدواج آن دو انجامید.
اِولین همراه با ثمین باغچه‌بان به ایران آمد و در ۲۲ سالگی نخستین کلاس تخصصی آواز را در هنرستان عالی موسیقی تهران بنیان گذاشت. نتیجه این کلاس‌ها پرورش خوانندگانی همچون حسین سرشار، محمد نوری، سودابه تاجبخش، پری ثمر، پری زنگنه، سودابه صفاییه و عنایت رضایی است که البته شاگردان این هنرمندان خود نیز بخش بزرگی از خوانندگان ایران را تشکیل می‌دهند.
اِولین باعچه بان به همراه منیر وکیلی، حشمت سنجری، فاخره صبا و چند هنرمند دیگر از پایه‌گذاران اپرای ایران و تالار رودکی هستند. او همچنین نخستین گروه کر یا آواز گروهی هنرستان عالی موسیقی (کنسرتوار تهران) را تشکیل داد. گروهی که نخستین گام‌ها را در اجرای داستان‌های شاهنامه و متلهای ایرانی برداشت. پس از آن کر ملی تهران را پایه‌گذاری کرد.
با تعویض یکی از روسا در تالار رودکی، اولین و چند تن دیگر به اعتراض، دست از کار کشیدند. اولین بازنشسته شد، اما دورهٔ بازنشستگی او در کوتاه‌مدت به پایان رسید. از دربار به سراغش آمدند و از خواستند که گروه کری درست کند که اعضایش بچه‌های بی‌سرپرست باشند. او که عاشق مهر ورزیدن بود، این وظیفه را برعهده گرفت؛ به شهرستان‌ها رفت و از میان شش هزار کودک و نوجوان و پسر و دختر، دویست نفر را با آزمایش صدا انتخاب کرد. پیشرفت گروه آنچنان بود که کسی باور نمی‌کرد که این کودکان، همان بچه‌های بی‌سرپرستی هستند که به آن‌ها «عقب افتاده» می‌گفتند؛ کودکانی که اولین معتقد بود چون با مهر مادر بزرگ نشده بودند، در رفتارشان کمبودهایی بود. او تأثیر موسیقی در زندگی این کودکان را شگفت‌آور می‌دانست.
اولین با اختیاراتی که به او داده بودند، تصمیم گرفت با همین کودکان یک کنسرواتوار درست کند. برای ساختن این هنرستان اما به پشتوانهٔ مالی هم نیاز بود که در آن زمان، سازمان ملل، در صورت موافقت چنین کاری را برای بچه‌های بی‌سرپرست انجام می‌داد. این گروه حدود چهل اجرا در تالار رودکی داشت و حتی در مراسم تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی نیز برنامه‌ای اجرا کرد. اجرای ده قطعه «رنگین کمون» ساخته ثمین باغچه بان باهمکاری ارکستر سمفونیک رادیو وین اثر ماندگار این گروه‌ است.
با وقوع انقلاب ایران فعالیت‌های او و ثمین باغچه‌بان متوقف گشت و «شکافی در فعالیت‌های موسیقایی‌شان ایجاد شد» تا این که در سال ۱۳۶۳ مجبور به مهاجرت به شهر استانبول ترکیه شدند. اِولین باغچه‌بان از سال ۱۳۶۳ در دانشگاه معمار سنان استانبول استادی رشته پیانو را بر عهده داشت و در سال ۱۳۷۳ بازنشسته شد. اولین باغچه‌بان روز نهم آبان ۱۳۸۹ در سن ۸۲ سالگی درگذشت.
 

نظر شما