موضوع : دانشنامه | ک

زهرا کیا "خانلری"

 

( زاده ۱ اردیبهشت ۱۲۹۱ تهران – درگذشته ۶ اسفند ۱۳۶۹ تهران ) نویسنده، مترجم و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی "همسر دکتر پرویز ناتل خانلری"

زهرا کیا، اجداد پدری‌اش اهل نور مازندران بودند. پدرش میرزا هادی کیانوری پسر فضل‌اله نوری و نوه دختری حسین محدث نوری بود. 
زهرا کیا تحصیلاتش را در مدرسه ناموس انجام داد که مهم‌ترین مدرسه دخترانه آن زمان بود و خیلی از کسانی که به آن مدرسه راه یافتند از زنان تحصیل کرده ایران شدند. او سپس به دانشسرای عالی راه یافت و بعد وارد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۱۸ در دوره دکتری ادبیات پذیرفته شد. وی از نخستین بانوانی است که در داخل کشور درجه دکتری ادبیات گرفت و رساله دکتری‌اش را باعنوان «سبک ادبی کتاب‌های تاریخی ایران» زیر نظر ملک‌‌شعرای بهار به‌پایان رسانید. 
او با گذرانیدن امتحان دانشیاری به تدریس در دانشگاه پرداخت و به‌مقام استادی دانشگاه رسید.
او در دانشگاه تهران با دکتر پرویز خانلری آشنا شد و این آشنایی به ازدواج رسید. دکتر خانلری در این باره چنین نوشته‌است: «ضمن تحصیل در دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی با دختری که هم درسم بود آشنا شدم که او را آراسته به صفاتی دیدم که من می‌خواستم و می‌پسندیدم و ارتباط ما به همسری کشید. همسرم در طی زندگی از هر جهت یار و غمخوار من بود، چنان‌که اکنون نیز هست. اگر آسایشی در طی عمر داشته‌ام مدیون مهربانی‌های اوست. او بود که مرا به تألیف بعضی از آثارم واداشت و همه عمر شکرگزار او هستم».
زهرا خانلری از پیشگامان فعالیت‌های زنان در ایران بود و در نوشته‌ها و گفته‌هایش چنین یادآور شده‌است:
«فکر ترقی و تساوی زن و مرد باید در تمام شئون اجتماعی و سیاسی و حقوقی واقتصادی عادی جاری این کشور باشد.»
«زن ایرانی بهیچوجه کم استعدادتر از زنان دیگر کشورها نیست. تنها علت عقب ماندگی‌اش، عقب ماندگی اجتماع و استبداد حکومت است. زیرا زن ایرانی از عهده هرکاری بر می‌آید».
او که از نویسندگان مجله سخن بود، مقالاتش را با نام مستعار "ژاله رهبر" می‌نوشت. بعضی از آثار وی هنوز به‌چاپ نرسیده‌است.
دکتر زهرا خانلری در ۷۸ سالگی، شش ماه پس از دکتر پرویز خانلری درگذشت و در کنار همسرش در بهشت زهرا قطعه ۷۳ به‌خاک سپرده شد.

تألیفات:
داستان پروین و پرویز (۱۳۱۲)
داستان ژاله یا رهبر دوشیزگان (۱۳۱۵)
نمونه غزل (از مجموعه شاهکار ادبیات فارسی)
روش تدریس (دو جلد)
کتاب فارسی پنجم دبستان با همکاری لیلی ایمن (آهی)
فارسی و دستور
فارسی اول دبیرستان
فرهنگ ادبیات جهان (دوجلد)
بحث تحقیقی درباره فعل در تاریخ بیهقی
تاریخ و تاریخ‌نویسی در ایران
چهار داستان حماسی از شاهنامه فردوسی
راهنمای ادبیات فارسی
داستان‌های دل‌انگیز ادبیات فارسی
برگزیده قابوس نامه
داستان حسنک وزیر (از تاریخ بیهقی)
افسانه سیمرغ (برای کودکان ار منطق الطیر عطار)

ترجمه‌ها:
بیست داستان، اثر لویجی پیراندلو (۱۳۳۵) شامل:
- سه اندیشه دخترک گوژپشت - خانه افسون زده - انتقام سگ - روسری سیاه - شب عروسی - کدامیک است - دود - زن مرده و زن زنده - سکته ناقص - گل سرخ - سرگرمی - چائولا ماه را کشف کرد - نمازخانه کوچک - پاسخ - بیچاره آن مرحوم - لباس نو
دنیای خیال، اثر آندره موروا (۱۳۴۹)
آقای رئیس‌جمهور
پاپ سبز
«رنجهای جوانی ورتر» اثر آندره موروا، تهران: کتابفروشی زوار ۱۳۲۲.
 

نظر شما