روزنامه شرق، پنج‌شنبه ۱۹ امرداد ۱۴۰۲، شماره ۴۶۲۱

ترانه یلدا
بعد از واقعه فروریختن پنج ساختمان در خلازیر منطقه 19 تهران به تاریخ 15 مرداد، تورج فرهادی شهردار منطقه 19 در جلسه شورای شهر تهران گفت: تمام تخلفات ساختمانی و نابسامانی های برخی مشاغل مستقر در محل همچون ضایعات فروشان و کلونی ها و مافیای فساد در ساخت وساز متاسفانه در زمین های موقوفه رخ می دهد. او با اشاره به وسعت 32 هزار هکتاری شهر آفتاب، دو هزار و 100 هکتار وسعت منطقه 19 که ورودی جنوبی تهران است و مجاورت این منطقه با شهر بزرگ فرودگاهی و نیز در حاشیه بودن اراضی وسیعی که به خصوص در قسمت اراضی کشاورزی وقفی، ساخت وساز تصرفی و غیرمجاز را به خود می کشند، به شورا توضیح داد که چگونه با اینکه قوه قهریه ای در شهرداری ندارند، اما 60 نفر از همکاران شان در درگیری ها با متخلفان جان باخته اند. او گفت که شهرداری منطقه 40 روز پیش نیروهای خود را به سپر و کلاهخود و لباس های خاص مجهز کرده و با دو هزار نفر نیروی انتظامی یک ساعت ونیم درگیر بوده اند و 200 نفر را بازداشت کرده اند تا بتوانند تخریب ساخت وسازهای غیرمجاز را آغاز کنند. ناگهان یاد پالرمو، آن شهر زیبا، پایتخت جزیره افسانه ای سیسیل در جنوب ایتالیا افتادم که چطور حدود 30 سال پیش وضعیت مشابهی داشت. هر شهر در مرحله ای از تاریخ خود، به نقطه بحرانی می رسد. برای پالرمو این نقطه اوج بحران یک بعدازظهر داغ تیرماه سال 1992، یعنی 30 سال پیش بود؛ زمانی که بیش از هزار و 500 سرباز مسلح با مسلسل هایشان در هر گوشه خیابان های فرورفته در سکوتی دهشتناک، در شهر موضع گرفتند تا نمایش قدرت نظامی ای را به رخ بکشند که از زمان پایان جنگ جهانی دوم سابقه نداشت. جنگ، جنگ ضد مافیا بود! و ایتالیا داشت می باخت. اما شهر پالرمو در نهایت توانست با بسیج عمومی، خود را نجات دهد و پس از 25 سال سالم سازی، به مقام پایتخت فرهنگی اروپا ارتقا یابد. شش روز قبل از آن روز، یک بمب کارگذاشته در اتومبیلی، باعث مرگ پائولو بورسلینو، قاضی ارشد مسئول بررسی پرونده جنایات پدرخوانده های مافیای سیسیل، معروف به «کوزا نوسترا» (به معنی تحت اللفظی «ماجرای خودمان»!) و پنج نفر پلیس اسکورت وی شده بود. دو ماه قبل از آن هم اتومبیل قاضی دیگری به نام جوانی فالکونه، دشمن شماره یک روسای مافیا منفجر شده بود. 300 کیلوگرم تی ان تی که او و زنش را به همراه سه مامور اسکورت او کشت و گودالی به عرض 15 متر وسط اتوبانی که فرودگاه را به شهر پالرمو وصل می کرد ایجاد کرد. آن روزها همه دنیا این اخبار شهر پالرمو را دنبال می کرد. کشمکشی سخت، اما با سرانجام! پنج سال پیش، پس از گذشت 25 سال، اورلاندو شهردار پالرمو در دفتر کارش به نقاشی های دیواری قرن هجدهمی اتاق اشاره می کند و رو به خبرنگاران می گوید: «این میز کار و صندلی ها را دیده اید؟ خوشتان می آید؟...

قبل از اینکه من شهردار بشوم، پشت این میز و روی این صندلی دوستان مافیا می نشستند و بعضی هایشان خودشان هم مافیایی بودند». شهردار میانسال پالرمو دکترای حقوق دارد، به پنج زبان سخن می گوید و 22 سال است شهر را اداره می کند و اگر شهر تغییر کرده بخشی از آن مدیون اوست. سال بعد از کشتارها در پالرمو، انتخابات برگزار و اورلاندو با 75 درصد آرا برنده شد. مردم بالاخره به ستوه آمدن خود را با ریختن به خیابان ها نشان دادند. هزاران نفر در حرکتی جدی از قاضی ها دفاع کردند و ضد مافیا شوریدند. اگرچه ابتدا مافیا از راهپیمایی ها و شعارهای روی بنرها هراسی به دل راه نداد، ولی وقتی دولت دخالت کرد ماجرا جدی شد. قوانین جدیدی علیه سران مافیا و کارمندان شهرداری گوش به فرمان ایشان تعیین شد. جریمه ها و حکم ها سفت و سخت تر شد؛ به طوری که بسیاری از گانگسترها برای اینکه مجازاتشان تخفیف پیدا کند شروع به افشای مافیا کردند و مرتب دست های بیشتری رو و تعداد دستگیری ها بیشتر شد. سالواتوره (توتو) رینا، رئیس و پدرخوانده مافیای سیسیل، بالاخره دومینوی آخری بود که افتاد. در تهران اما وضعیت به بدی پالرمو نیست. سازندگان ما تنها حدود 20 سال است جانی گرفته اند و انواع مختلفی را شامل می شوند. مثلا عملکردشان در مناطق شمال تهران قانونی تر است تا جاهایی مثل خلازیر در منطقه 19 و البته شهرداری مان هم به همان اندازه پالرمو بحران زده است. اما این موضوع در حاشیه و حریم شهر تهران وضعیت بغرنج تری پیدا کرده که یکی از آنجاها منطقه 19 است. شهرداری صراحتا اعلام می کند: طی ماه های اخیر در ناحیه 3 منطقه 19، رشد ساختمان های غیرمجاز سریع و قارچ گونه بوده و شهرداری طبق وظیفه قانونی خود و بر اساس رای دستگاه قضائی، موظف به تخریب آنهاست که یکی از این ماموریت ها روز یکشنبه همین هفته در ناحیه 3 منطقه 19 اجرا شد. این نوزدهمین مرحله تخریب ساختمان های غیرمجاز و ناایمن بود که از شهریور سال گذشته آغاز شده و تاکنون ادامه پیدا کرده است.

داستان، بازی کردن متخلفان و سوداگران با جان مردم است. سرعت بالای کار این سازندگان برای فرار از قانون و نظارت قانونی باعث می شود تا کلا استانداردها و حداقل های ایمنی را فدای منافع و مطامع خود کنند. سازه را به سرعت بالا بیاورند تا شهرداری، نیروی انتظامی و دستگاه قضائی را وادار به پذیرش و تمکین از این تخلف و بی قانونی کنند. از سوی دیگر شهرداری تهران هم با تناقضاتی برای انجام وظایفش روبه رو است؛ هم خود سال هاست در کمیسیون ها تخلف می فروشد، هم در روزهای پایانی سال گذشته، با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای محترم نگهبان، یک بند ذیل تبصره 6 ماده واحده لایحه بودجه سال 1402 کشور لحاظ شده که موضوع این بند «تبدیل آرای قطعی قلع و جمع آوری کمیسیون ماده 100 در شهرهای کشور به جریمه نقدی» بوده که هم اکنون، شهرداری های کشور در رابطه با این بند از قانون بودجه سال 1402 کشور در حال فعالیت هستند. زیرا به نظر می رسد این بند قانونی می تواند نه تنها منبع درآمد مهمی برای شهرداری های کشور تامین کند، بلکه ماموران انتظامی را از به خطر انداختن جان خود معاف کند. روشن است تبعات این بند قانونی چگونه می تواند باشد. البته قانون گذار برای مصادیق قابل طرح، مجموعه شرایط و ویژگی هایی در نظر گرفته تا از این طریق، به نوعی نظم ایجاد کند. اما همه می دانیم که حواشی، بی اهمیت تلقی می شوند (سایت الف/ حسین میرزاده). اما مگر می شود بدون داشتن حامیانی در داخل هر شهرداری در دنیا ساختمان ساخت؟ در پالرمو ترمیم و التیام زخم های واردآمده توسط باندهای سازندگان سال ها زمان برد. زخم هایی که در معماری شهر هنوز خودنمایی می کنند. صدها ساختمان مسکونی متروک، حجیم و خاکستری که نتیجه بزرگ ترین حرکت ساختمان سازی در تاریخ ایتالیا بود، هنوز چهره حومه های شهر را تحت تاثیر قرار داده است. سیاست مداران وابسته به مافیا در پالرمو حکم تخریب عمارت ها و باغ های بسیار زیبای صدساله ای را دادند تا برج های زشت متعدد به جای آنها در شهر سر برآورد؛ به طوری که امروزه در برخی محافل از آن دوره معماری تحت عنوان «غارت پالرمو» یاد می کنند. استاد برنامه ریزی شهری در دانشگاه پالرمو، ماوریتزیو کارتا که در تیم بازآفرینی شهر پالرمو نقش موثری دارد، گفت: «مافیا تمام زیبایی شهر را بدون توجه به میراث تاریخی یا هنری شهر با خروارها بتن رو به زوال برد. آنها ویلاهای شگفت انگیز قرن نوزدهمی را تخریب کردند و نخاله اش را روی ساحل دریا در نزدیکی آن خالی کردند. حتی به پلاژها و سواحل زیبای ماسه ای هم رحم نکردند». اگر می خواستیم مردم به آنجا برگردند می بایستی ساختمان ها را مرمت می کردیم تا همان شکوه و زیبایی سابق را پیدا کنند. شورای شهر به تدریج سرمایه های عمومی بانکی را به طرف این پروژه ها هدایت کرد و مالکان نیز دست به سرمایه گذاری در املاک قدیمی خود زدند که برخی از آنها 60 سال بود رها شده بودند. طی 25 سال اخیر بیش از 60 درصد ساختمان های تاریخی مرکز شهر پالرمو مرمت و بازسازی شد. مهم اینکه بخش مهمی از اموال و املاکی که از مافیا مصادره و باز پس گرفته شد و جمعا ارزشی حدود 30 بیلیون (میلیارد) یورو داشت، صرف تعمیرات و ساخت وساز در پروژه های اجتماعی، محیط زیستی و فرهنگی شهر شد.