آنچه درباره آب‌انبار شهاب ملکی یا شهاب‌الممالک می دانیم!
موضوع : ایران‌شناسی | قم

آنچه درباره آب‌انبار شهاب ملکی یا شهاب‌الممالک می دانیم!

درباره این آب‌انبار که در گوشه ای در میدان آستانه و در قسمت راست در حرم  (این تصویر دقیقا زیر گنبد طلا) وجود دارد، اطلاعات زیادی در دست نیست و متاسفانه به دلیل عدم دسترسی به اسناد آستانه، ابهام همچنان باقی می ماند اما از ظواهر امر پیداست که این آب‌انبار که موقوفه حسین خان شهاب‌الملک شاهسون بوده است که در مورد حضور ایشان در قم و آنچه انجام داده فقط می توان به بازسازی مأذنه های گنبد طلا به دستور وی سال ۱۲۸۵ و در جایی دیگر ۱۲۸۶ قمرى ذکر کرد. اما ایشان چه کسی بوده است؟

حسین‌خان شاهسون شهاب‌الملک، نظامی و دولتمرد دوران قاجار بود. او از فرماندهان لشکر ایران در فتح هرات به سال ۱۲۷۳ قمری بود. پس از فتح هرات به تهران آمد و مورد تشویق ناصرالدین شاه قرار گرفت و به درجه سرتیپی ارتقا یافت. در سال ۱۲۷۴ به سمت چاپارچی (رئیس کل اداره پست) منصوب شد. در سال ۱۲۷۶ قمری ملقب به شهاب‌الملک شد. در سال ۱۲۸۲ به درجه امیرتومانی ارتقا یافت و در سال بعد به فرماندهی قشون خراسان منصوب شد و به جنگ با ترکمن‌ها رفت که همیشه مرزهای شمالی خراسان را مورد تاخت و تاز قرار می‌دادند. پس از درگذشت اسماعیل خان وکیل‌الملک به جای او حاکم کرمان شد.
در سال ۱۲۸۹ قمری میرزا حسین‌خان سپهسالار، صدراعظم ناصرالدین‌شاه، مراد میرزا حسام‌السلطنه را به سبب سرپیچی از دستورها از حکومت خراسان عزل کرد. حسین خان به جای حسام‌السلطنه به حکومت خراسان منصوب شد و مامور شد که به سرعت حرکت کرده و خود خبر عزل را در مشهد به حسام‌السلطنه برساند و او را روانه تهران سازد. در سال ۱۲۹۱ قمری ملقب به نظام‌الدوله شد و در ۲۳ محرم سال ۱۲۹۲ قمری در حالی که همچنان حاکم خراسان بود در مشهد درگذشت.
حسین‌خان شاهسون شهاب‌الملک از حاکمان مقتدر و سخت‌گیر دوران قاجار بود. او در دوران حکومت خود در خراسان، اقداماتی را برای بهبود وضعیت نظامی و اقتصادی آن انجام داد. از جمله اقدامات او می‌توان به ساخت پل‌های متعدد، ایجاد کاروانسراها و حمام‌های عمومی، و توسعه کشاورزی اشاره کرد. با این حال، او نیز مانند بسیاری از حاکمان قاجار، به ظلم و ستم علیه مردم شهرت داشت. از جمله اقدامات ظالمانه او می‌توان به مصادره املاک مردم و فاجعه دختران قوچان اشاره کرد.
حسین‌خان شاهسون شهاب‌الملک از پدری به نام محمدعلی خان و از مادری به نام فاطمه خانم متولد شد. او دارای دو پسر به نام‌های غلامرضا خان و محمدخان بود. پسر بزرگ او، غلامرضا خان، که بعدها به آصف‌الدوله معروف شد، نیز از حاکمان معروف دوران قاجار بود.

مهیار موسوی

نظر شما