حکیم شیخ مصلح‌الدین سعدی (-691ق) از قله‌های رفیع ادب فارسی است که سخنان، اندیشه‌ها و آثارش در میان مردم بلوچ نفوذ بسیاری داشته است.

تاثیر سعدی در بلوچستان:

• کتاب‌خوانی: در گذشته، کتاب‌‌خوانی رسمی در دیوان‌ها و شب‌نشینی‌های مردم بلوچ رایج بود و کتاب‌هایی مانند بوستان و گلستان سعدی خوانده می‌شدند.
• آموزش: در حوزه‌های علمیه و مکتب‌ها، پس از یادگیری روخوانی قرآن، پندنامه عطار، کریما، بوستان و گلستان سعدی تدریس می‌شدند.
• نامگذاری: قدرت تاثیرگذاری سعدی چنان بود که در بلوچستان شرقی (پاکستان کنونی) دو شهر به نام‌های گلستان و بوستان نامگذاری شده‌اند.
• پیروی شعرا: بسیاری از شعرای پارسی‌گوی بلوچستانی در شعر خود از سعدی پیروی کرده‌اند، از جمله:
  • زیب مگسی
  • سید عابدشاه
  • عبدالعلی آخوندزاده
  • محمد صدیق پنجگوری
  • منشی درمحمد
• ترجمه: محمد عمر دینپوری کتاب کریما/نصیحت‌الملوک سعدی را به زبان براهویی ترجمه کرده است.
• لقب: مولانا عبدالله روانبند، یکی از بزرگ‌ترین شاعران معاصر زبان‌های بلوچی و فارسی، به "سعدی بلوچستان" ملقب است.

نقش سعدی در فرهنگ بلوچستان:

سعدی با آثار پرمغز و پندآموز خود نقشی بسزا در شکل‌گیری فرهنگ و ادبیات بلوچستان ایفا کرده است. حکایات، اشعار و اندیشه‌های سعدی در میان مردم بلوچ جایگاهی ویژه یافته و به عنوان سرمشق و منبع الهام در زمینه‌های مختلف زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اهمیت:

بررسی تاثیر سعدی در بلوچستان نه تنها اهمیت جایگاه این شاعر بزرگ در فرهنگ و ادب فارسی را نشان می‌دهد، بلکه نمایانگر پیوند عمیق فرهنگی میان اقوام مختلف ایرانی نیز هست.

منابع:

• دکتر عبدالغفور جهاندیده: «تاثیرپذیری زبان وادب بلوچی از زبان و ادبیات فارسی و ارتباط واژگانی آنها»، فصلنامه ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، سال اول-شماره ۱ـ پاییز ۱۳۹۰.
• جمعی از نویسندگان - به سرپرستی حسن انوشه: «دانشنامه‌ٔ ادب فارسی»، جلد ۴: ادب فارسی در شبه‌قاره (هند، پاکستان، بنگلادش)، بخش دوم: ح - ع. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: تابستان ۱۳۸۰. مدخل «سعدی در شبه‌قاره هند».
• ایرج افشار سیستانی: «بلوچستان و تمدن دیرینهٔ آن». بخش هفتم - شاخص‌های اجتماعی بلوچستان، فصل دوم ویژگی‌های قومی مردم بلوچستان: ۵- کتاب‌خوانی در مجالس، ص۳۷۸. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول: بهار ۱۳۷۱.