آرتور جان آربری خاورشناس انگلیسی در سال ۱۹۰۵ در خانواده ای فقیر به دنیا آمد. از ۱۲ سالگی در پی کسب معاش بود و در همان حال به مدرسه متوسطه نیز راه یافت. وی به مطالعه زبان های یونانی و لاتینی علاقه فراوان نشان داد و پیش از ورود به دانشگاه، این دو زبان را به خوبی فراگرفت و بیشتر آثار کلاسیک را به زبان اصلی مطالعه کرد.

در سال ۱۹۲۴ به دانشکده پمبروک [۲] در دانشگاه کمبریج وارد شد و سه سال بعد به اخذ درجه کارشناسی در زبان های باستانی از این دانشگاه نایل گردید و پس از آن با استفاده از بودجه اوقاف ادوارد براون به تحصیل زبان فارسی نزد پروفسور لوی [۳]و زبان عربی نزد رینولد نیکلسون [۴]در همان کالج پرداخت. سپس به تحقیق در ادبیات عرب و ترجمه مواقف اثر نِفَّری پرداخت و در سال ۱۹۳۱ به عنوان محقق به عضویت دانشکده پمبروک در آمد و جایزه اول براون را نیز دریافت کرد.

وی با هزینه این دانشکده به قاهره سفر کرد و در آنجا به تحقیق و مطالعه پرداخت. در مدت اقامتش با سارینا سیمون از اهالی رومانی آشنا شد و در ۱۹۳۲ با وی ازدواج کرد. سپس در دانشگاه قاهره به سمت استادی و ریاست گروه زبان های کهن (یونانی و لاتینی) منصوب شد. وی در سال ۱۹۳۴ بار دیگر به وطن بازگشت و مدت دو سال به عنوان کتابدار در کتابخانه دیوان هند به کار پرداخت.

در سال ۱۹۴۴، پس از کناره گیری مینورسکی [۵] از استادی زبان فارسی دانشگاه لندن، به جای او انتخاب شد و دو سال بعد به مقام استادی رشته عربی و ریاست بخش مطالعات خاورمیانه ارتقا یافت. در ۱۹۴۷، پس از استعفای چارلز امبروز استوری [۶]، برای اشغال کرسی استادی زبان عربی به کمبریج رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند. بر اثر مساعی وی در آنجا کرسی مستقلی برای تدریس زبان و ادبیات فارسی ایجاد گردید. آربری عضو وابسته فرهنگستان ایران و مصر و مجمع علمی دمشق؛ و نایب رئیس کمیته ترجمه یونسکو بود. در ۱۹۴۸ انجمن خاورشناسان بریتانیا را تشکیل داد و سرانجام در سال ۱۹۶۹ در ۶۴ سالگی درگذشت.

از آربری آثار متعدد و متنوعی به صورت کتاب و مقاله به زبان های انگلیسی و فارسی به جا مانده است که می توان به: ترجمه انگلیسی قرآن مجید، شعر جدید فارسی، شیراز، عقل و وحی در اسلام، و جزوه تحقیقات و مطالعات انگلیسی ها درباب فارسی اشاره کرد که همه این کتاب ها توسط نویسندگان مختلف به زبان فارسی ترجمه شده است. فهرستی از آثار آربری توسط فرهنگ جهانپور در مجله راهنمای کتاب معرفی شده است. برخی مقالات او نیز در مجله روزگار نو، که سردبیری آن را برعهده داشت، به چاپ رسیده است.

مآخذ:

۱) آربری، آرتورجان. شیراز. ترجمه منوچهر کاشف. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۲؛
۲) افشار، ایرج. فهرست مقالات فارسی. تهران: جیبی، ۱۳۳۹-۱۳۵۰؛
۳)جهانپور، فرهنگ. آربری.ا ج;. راهنمای کتاب. س دوازدهم، ۹ و ۱۰ (آذر و دی ۱۳۴۸): ۴۹۱-۵۰۱؛
۴) ریپکا، یان. تاریخ ادبیات ایران. ترجمه عیسی شهابی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۴؛
۵) سلماسی زاده، جواد. به یاد پروفسور آربری. وحید. س. ششم، ۱۲ (آذر ۱۳۴۸): ۱۰۸۴-۱۰۸۸؛
۶) طاهری، ابوالقاسم. سیر فرهنگ ایران در بریتانیا. تهران: انجمن آثار ملی، .۱۳۵۲

● برگرفته از دایره المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، تهیه و تنطیم توسط میترا صمیعی