پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: فاطمه رضایی
استاد راهنما: حمیدرضا آویشی 
استاد راهنما: علیرضا طاهری
دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده هنر و معماری
چکیده

محمد سیاه‌قلم نگارگر چیره‌دست مکتب هرات قرن نهم هجری می‌باشد که دارای مجموعه آثاری در دو بخش است: بخش اول آثاری که به شیوه کلاسیک زمانه خود انجام داده است و در بخش دیگر افکار عجیب‌وغریب پیداکرده و با شیوه‌ای متفاوت به نوگرایی روی آورده و صور عجیبه رسم نموده است، که شامل تصاویر دیوها، جن‌ها و پری‌ها است. دیو موجود فرا طبیعی، روان زیانکار و نماد بدی است، هرچند تأثیر آن در شرق کاملاً بی‌زیان بوده و معمولاً به شکل انسانی با بعضی از جنبه‌های حیوانی است. این موجود با بیشترین خشونت و هیبت یکی از شخصیت‌های مهم در آثار محمد سیاه‌قلم است، اما بااین‌وجود دیو در آثار این نقاش در حال نزاع، رقصیدن، نوشیدن، نواختن و ... با خطوط زیبایِ منحنی و مارپیچ که تشکیل فرم‌های دایره می‌دهند، به تصویر درآمده است. خطوط منحنی و مارپیچ در بیشتر موارد با فرم‌های دایره از لحاظ بصری و مفاهیم نمادین دارای ویژگی‌های مشترک هستند. به‌طوری‌که نماد جهان معنوی و متعال، سیر و سلوک و فناناپذیری... هستند. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی‌های کیفی خطوط منحنی و مارپیچ و فرم‌های دایره در آثار دیو محمد سیاه‌قلم است. با توجه به این خطوط و فرم‌ها اگرچه دیو نماد شر و بدی است ولی به لحاظ بصری دارای معانی زیبایی است که کمال، تعالی و جاودانگی را نشان می‌دهد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است که به‌صورت کتابخانه‌ای و سایت‌های معتبر نوشته شده است .