پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: محمدحسن شهرابی فراهانی
استاد راهنما: عباسعلی احمدی
استاد مشاور: میترا شاطری
دانشگاه شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
چکیده

از گذشته تا سده‌های اخیر احداث قلعه‌ها و استحکامات نظامی‌دفاعی در مرزها، کنار سکونت‌گاه‌ها، مسیر راه‌های تجاری و مسافرتی از ملزومات امنیتی جامعه ایران بوده است. در سرتاسر کشور ایران تعداد زیادی از این استحکامات از هزاران سال پیش تا کنون باقی مانده است که نقش و اهمیت آنها سبب بازسازی و استفاده پی‌درپی تا قرون اخیر اسلامی گردیده است. در این پژوهش سعی شده تعداد قابل توجهی از قلاع دشتی و کوهستانی شهرستان تفرش که تا کنون پژوهش‌‌های علمی در رابطه با آنها انجام نشده و بعضا تعدادی از آنها ناشناخته مانده است، شناسایی و معرفی گردد، اما به‌دلیل وسعت حوزه مطالعاتی این قلاع و قرار گرفتن در موقعیت مکانی صعب‌العبور و ناهموار، تنها به بررسی و گاهنگاری قلعه توس‌ بن‌ نوذر شاه پرداخته می‌شود. این قلعه به دلیل مسائلی چون اهمیّت کارکردی و نقش مرکزیت آن در مقایسه با دیگر قلاع این منطقه، قرار گرفتن بر مسیر شاهراه ارتباطی تجاری منطقه و موقعیت مناسب جغرافیای آن به عنوان نمونه موردی انتخاب و مورد بررسی و مطالعه دقیق‌تر قرارگرفته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی، تطبیقی و تحلیلی است. این مجموعه با توجه به دارابودن شرایط جغرافیایی و موقعیت مکانی مناسب نسبت به سایر قلاع با کارکرد مسکونی‌نظامی در جهت امنیت راه‌ ارتباطی و کاروان‌رو عبوری از کنارش احداث شده و بر اساس آثار و شواهد باستان‌شناختی به نظر می‌رسد بنای اولیه آن در دوران هخامنش پایه‌گذاری گردیده و تا اواسط قرون میانه اسلامی (حدود سده 7 ه.ق) به حیات خود ادامه داده و به نظر می‌رسد بعد از این سده در اثر حملات مغول و آتش‌سوزی گسترده از هستی ساقط گردیده باشد.