در میان وقایع اسلام، تنها واقعه غدیر است که از همان لحظات وقوع، قطعه شعرى به عنوان سند دائمى ضمیمه آن است. شعر با وزن و قافیه ‏اى که دارد مدرک ماندگارى در پرونده غدیر است که سینه به سینه حفظ شده و با توجه به اهمیت ادبى آن در کتابها ثبت گردیده است. نسلهاى بعدى که در اثر تبلیغات سوء از معارف خود فاصله گرفته ‏اند از طریق شعر حسان و امثال او در باره غدیر، آن را باز یافته ‏اند. در طول تاریخ نیز، در کنار اسناد و مدارک حدیثى و تاریخى، شعر غدیر که توسط شعراى قرنهاى مختلف سروده شده در حفظ این ماجرا اثر بسزایى داشته است. نکته دیگرى که در شعر وجود دارد این است که توانسته غدیر را در کتابها و محافلى حاضر کند که با روشهاى دیگر ممکن نیست و یا لااقل آسان نیست. بسیارى از کتب ادبى که حتى در مواردى مخالف ولایت اهل بیت علیهم السلام بوده ‏اند، به عنوان یک قطعه جالب ادبى از شاعرى توانا، شعر غدیر را نقل کرده‏اند. همچنین بسیارى از مردم که براى مطالعه و شنیدن متون علمى وقت و حوصله کافى ندارند، گاهى در یک قطعه شعر معارف غدیر را درمى ‏یابند.

غدیر در شعر عربى، فارسى، اردو وترکى:
در طول چهارده قرن، مسئله غدیر در قالب اشعار عربى، فارسى، اردو، ترکى و غیر آن به نظم کشیده شده است. اولین قدم را شاعر زبردست عرب، حسان بن ثابت برداشت که با اجازه رسمى پیامبر صلى الله علیه و آله لحظاتى پس از خطابه آن حضرت اشعارى را که در غدیر در باره واقعه آن سروده بود در حضور مردم خواند.
خود امیر المؤمنین علیه السلام در باره غدیر شعرى سروده‏ اند و چند تن از اصحاب پیامبر صلى الله علیه و آله و نیز عده‏اى از اصحاب ائمه علیهم السلام اشعارى در باره غدیر دارند که از جمله آنان قیس بن سعد بن عباده، سید حمیرى، کمیت اسدى، دعبل خزاعى و ابوتمام است. عده ‏اى از علماى بزرگ نیز که قریحه شعرى داشته‏ اند اشعار رسایى در باره غدیر سروده ‏اند که از جمله آنان شریف رضى، سید مرتضى، قطب راوندى، حافظ برسى، شیخ کفعمى، شیخ بهائى، شیخ کرکى، شیخ حر عاملى، سید على خان مدنى و آیت الله کمپانى است.
شعراى زبردستى چون ابن رومى، وامق نصرانى، حمانى، تنوخى، ابوفراس حمدانى، بشنوى کردى، کشاجم، ناشى صغیر، صاحب بن عباد، مهیار دیلمى، ابوالعلاء معرى، اقساسى، ابن عرندس، ابن عودى، ابن داغر حلى و بولس سلامه مسیحى از شعراى عرب در باره غدیر شعر سروده ‏اند.
گذشته از شعراى عرب، شاعران پارسى ‏گوى و اردو زبان و ترک زبان نیز سهم بسزایى در نظم محتواى غدیر و حفظ و نشر آن در قالب شعر داشته ‏اند. لازم به تذکر است که عده‏ اى از شعرا، داستان غدیر را به صورت مفصل یا مختصر در قالب شعر آورده‏ اند که اول آنان حسان است. برخى دیگر فقط مقطع حساس آن را که «من کنت مولاه فعلى مولاه» است به شعر کشیده و پرورش داده‏ اند. گروهى نیز با قالب ریزى ادبى غدیر، مبانى اعتقادى آن را بیان کرده‏ اند و تا آنجا که توانسته ‏اند شکوفایى روحى آن را در زندگى معنوى یک شیعه جلوه ‏گر ساخته ‏اند تا با خواندن آنها حلاوت و خنکاى ولایت در سراسر وجود انسان نمودار شود.

تدوین کتب شعر غدیر:
مؤلفینى اقدام به جمع‏آورى و تدوین اشعار مربوط به غدیر کرده‏ اند و این اسناد ادبى غدیر را به صورت مجموعه‏ هاى تنظیم یافته ارائه نموده‏اند. برخى از این کتابها مستقلاً در باره اشعار غدیر است که نمونه‏ هایى از آنها نام برده مى‏ شود؛
عربى:
1. الغدیر فى الکتاب و السنة و الأدب، علامه امینى 2. شعراء الغدیر، مؤسسة الغدیر، بیروت 3. الغدیر فى الأدب الشعبى، حسین بن حسن بهبهانى 4. غدیریات، علامه امینى، برگزیده از الغدیر 5. غدیریات هادفة، سید طالب خرسان.
فارسى:
6. غدیر در شعر فارسى، سید مصطفى موسوى گرمارودى 7. سرود غدیر، علامه سید احمد اشکورى، 2 جلد 8. شعراى غدیر از گذشته تا امروز، علامه محمد هادى امینى، 10 جلد 9. غدیر در شعر فارسى از کسایى مروزى تا شهریار تبریزى، محمد صحتى سردرودى 10. پاسداران حماسه غدیر، پرویز عباسى 11. بیعت با خورشید، اداره ارشاد خراسان 12. در ساحل غدیر، احمد احمدى بیرجندى 13. گلبانگ غدیر، محمد مهدى بهداروند 14. دریا در غدیر، ثابت محمودى 15. مهر آب خم، سید على رضوى 16. یک جرعه از غدیر، شعراى قم.
اردو:
17. صهباى غدیر، شعراى هند 18. ترانه غدیر، سید محمد رضا ساجد زید پورى.

شعر غدیر در عصر حاضر:
در زمان ما آثار شعر غدیر از جنبه ‏هاى ادبى فراتر رفته و ارزش تبلیغى خاصى به خود گرفته است و انعکاس آن در موارد بسیارى چون کتابها، مجلات، روزنامه‏ ها، برنامه‏ هاى رادیویى و تلویزیونى و کامپیوترى، در جشنها به صورت مداحى و تهیه نوارهاى صوتى و تصویرى و کامپیوترى و حتى پخش آنها از طریق اینترنت‏جلوه‏ هاى تازه ‏اى به شعر غدیر داده است.

منبع: روزنامه رسالت ۱۳۸۹/۹/۳
نویسنده : محمد باقر انصاری